Begin november overleed Lizzy’s oma. Ze is 102 zeggen ze. Er zijn hier veel mensen over de 100. Laatst is er zelfs iemand van 124 overleden. Dat kan je zo hebben als de burgerlijke stand niet helemaal op orde is. Maar oma is in ieder geval heel oud geworden en belangrijker, Lizzy hield ontzettend veel van haar. Ze is opgevoed door oma. Dat gebeurt hier veel. Moeders moeten werken, dus oma’s voeden hun kleinkinderen op. In november gaan Pat en ik naar de ‘one week’, dat is een soort ‘voor’ begrafenis. Muziek en toespraken en vooral geld inzamelen, dat is het doel van de one week.
Er staat een grote foto van de overledene, zwart en rode tenten en heel veel stoelen. Iedereen die geïnteresseerd is komt langs de familie, gaat een tijdje op een stoel zitten en geeft dan geld. Het bedrag wordt luid omgeroepen. De begrafenis komt later, als er genoeg geld is ingezameld. In het geval van Lizzy’s oma is dat dus eind mei (beetje verlaat door Covid). Pat en ik zijn altijd een soort eregasten. En dat terwijl we oma nauwelijks gekend hebben, maar ja, we zijn wel wit en we geven geld. Dat klinkt verschrikkelijk en dat is het eigenlijk ook, maar op de een of andere manier worden we echt gewaardeerd. Het zij zo, we doen het er mee, wat moet je anders.
Lizzy is al enige tijd druk bezig met de ceremonie. Liz is de jongste van het gezin en heeft dus geen ‘fuck’ in te brengen. Sorry voor mijn taalgebruik, maar het is echt niet grappig als je vrouw bent en de jongste. Op de aankondiging van de begrafenis (aanplakbiljetten die in het dorp worden opgehangen) is oma’s naam verkeerd gespeld. Lizzy is in tranen. Ze ligt op Pat’s schouder te huilen, maar de familie vindt Lizzy’s spelling totaal onbelangrijk. De jongste moet haar mond houden. Punt uit. Het is daarom dat wij toch wel graag naar oma’s begrafenis gaan. Op de een of andere manier dragen we bij aan de positie van Lizzy, ze komt op een hoger plan, omdat haar baas het meeste geld geeft…… Ja zo gaat dat hier!! Wij gaan natuurlijk in onze begrafeniskleding. We hebben allebei twee outfits. Een zwart met rode outfit, voor als er iemand sterft die te vroeg gaat en een wit met zwarte outfit voor iemand die heel oud is geworden. Vandaag gaan we dus in het wit met zwart.
Pat en ik komen aan als de kerk al lang en breed begonnen is. Dat is geen enkel probleem. Niemand komt hier op tijd. Lizzy vraagt of we oma nog willen zien. Helaas, daar is Pat niet voor in. Ik had dat wel gewild. Al een half jaar dood, dat heb ik nog nooit gezien. Ik neem aan dat jullie net als ik denken dat oma in de koeling op zo’n keurige brancard lag, zoals dat in Nederland gaat. Ik geloof niet eens dat ik dat echt dacht, want ik snap heus wel dat dat niet te betalen is. Toch ben ik wat geschokt als ik hoor dat oma in doeken gewikkeld met heel veel andere mensen in een koelcel ligt. Ik krijg er beeld bij, hoe je tussen al die in doeken gewikkelde overledene naar je oma zoekt (hellup).
We wonen de rest van de kerkelijke ceremonie bij en gaan dan met de auto naar de begraafplaats. Er is een gat gegraven, het cement is al geroerd. En de grafsteen staat klaar. Dat kan als je al een half jaar de tijd hebt gehad. Oma ligt in een kist in de vorm van een bijbel. Iedereen krijgt hier een kist die wat zegt over zijn/haar leven.( Pat wil alvast een haai laten maken voor als hij gaat, de zwemmer). De bijbel wordt in het graf getild. Er wordt gebeden, gezongen en vooral heel erg hard gehuild. Gekrijst bijna. Heel bijzonder, vrouwen vallen net niet flauw, huilen, kruipen over het graf en als er iemand dan iets vraagt, geven ze doodrustig antwoord. Wat is het toch bijzonder, cultuur. Lizzy’s moeder gaat vast huilend in onze auto zitten en maakt de grafceremonie eigenlijk niet mee. Het is verdrietig, maar eigenlijk ook weer heel snel over. We gaan terug naar het huis van de familie. Daar krijgen we te eten. Rijst, kip, salade om 11 uur in de ochtend. Pat heeft een aantal dagen geleden al tegen Lizzy gezegd, dat we maar een paar uur komen. De ‘festiviteiten’ duren de hele dag en voor de familie zelfs drie dagen. Een belangrijk onderdeel is het geld tellen op de laatste dag. Als de familie geluk heeft is het begraven van oma lucratief geweest.
Wij rijden om ongeveer twaalf uur weer richting huis waar Tim op ons wacht. We gaan naar Lake Bosomtwi. Pat, Tim en Kwadjo hebben een stukje land gekocht aan het meer, een half voetbalveld. Dat kan hier. Ieder duizend euro lappen en dan heb je een stuk grond aan een meer. Prachtig. Het staat nu nog vol met cacaobomen, avocadobomen en onkruid. Tim en Pat gaan lintjes binden (markeren) om de bomen die gerooid moeten worden en met machetes het onkruid wieden. Er blijven vooral veel grote bomen staan, maar de oude cacaobomen en lage struiken moeten gaan wijken voor een hutje waar we de weekenden kunnen gaan vertoeven. Ze zijn eerder klaar dan verwacht, Tim met een bloedend been en Pat met een bloedende vinger. Om met Pat te spreken: ‘office obronies* clearing the bush’. Nog een beetje oefenen dus met die machetes.
*obronie = witte
Reactie plaatsen
Reacties