Van Monrovia naar Kumasi

Ik zou daar een boek over kunnen schrijven met mogelijke oorzaken: corruptie, vreemde inzet van ontwikkelingsgelden, mentaliteit van de mensen etc. etc., maar eigenlijk weet ik er weinig van en is het mijn zaak ook niet. Altijd wel grappig, hoe Pat zijn werk zo’n belangrijk deel van mijn leven inneemt als we in het buitenland wonen. Zo ook mijn werk voor Pat. Hij is gast bij diplomeringen, ze staan te juichen als hij me op komt halen en uiteraard is Pat geïnteresseerd in de uitslagen van de toetsen van mijn studenten. In Nederland hebben we veel meer ons ‘eigen’ terrein.

Als ik eind maart vertrek uit Monrovia, weet ik dat ik niet meer terug zal komen, al onze dierbaren daar, denken dat ik slechts een week of 7 a 8 weg zal zijn. Het voelt slecht, om iedereen te omhelzen en te zeggen dat ik snel weer terug zal zijn, maar het is niet anders. Het definitief sluiten of ernstig afslanken van het bedrijf moet stil gehouden worden tot net voor vertrek. Het is anders niet duidelijk of er nog gewerkt en niet gestolen zal worden. De cacao die nog in het warehouse ligt, moet zo goed mogelijk vertrekken en niet ineens verdwenen zijn, omdat het aan een ander verkocht is. Je weet het hier maar nooit. Als je echt arm bent, schroom je niet met behulp van wat diefstal de monden thuis te voeden. En als je niet echt arm bent, maar je ziet dat je door corruptie en vriendjespolitiek de top kan bereiken (en ik kan je verzekeren dat die top, materieel gezien extreem hoog kan zijn in Liberia), dan ben je ook al niet vies van diefstal… Kortom, wij liegen en bedriegen dan maar vrolijk, door te zeggen dat we gewoon door gaan.

Met een knoop in mijn maag verlaat ik ons huis en de buurt. Voor wie het blog volgt, zal nog weten dat ik echt last had van Veronica in het begin. Nu laat ik haar hier achter en ben haar zo dankbaar, voor de inkijk die juist zij me gegeven heeft in de Liberiaanse cultuur. Alles wat anders was, legde zij uit. Veronica begreep mij op den duur en ik begreep haar. En als we elkaar niet begrepen, konden we vooral lachen om de verschillen die cultuur heten…

Dat blijft dan ook steeds mijn grootste leerschool en ook dankbaarheid voor het leven dat ik leid; begrijpen dat wat ik voel, denk, weet en doe helemaal niet normaal of vanzelfsprekend is.

Ik land op vrijdagmiddag in Amsterdam en ga zaterdag de nachtdienst ik. Heerlijk aan het werk in mijn dierbare Annapaviljoen. Daar word ik dan geconfronteerd met collega’s die van bepaalde patiënten vinden dat ze vreemd gedrag vertonen, omdat ze wel of niet hard schreeuwen, of omdat ze wel of niet hard huilen bij verlies, het gaat dan vaak om mensen met een andere culturele achtergrond. Dat zijn dus die momenten dat ik weet, OK, hier in Nederland zijn wij misschien de standaard voor wat normaal genoemd wordt, maar wereldwijd zijn wij gewoon een andere cultuur.

Pat komt eind april naar huis…. Of huis, wat is huis of thuis. Ik geloof dat ook Pat Amsterdam ook thuis noemt. Thuis is misschien wel waar de drie belangrijkste mensen in ons leven wonen en dat is toch echt Amsterdam.

We hebben heerlijke tien dagen, met familiebezoek, veel gezelligheid van Bas, Noor en Hidde. Kennismaken bij het werk van onze jongens en zien hoe goed ze het doen. Altijd weer erg fijn om te zien hoe goed ze in het leven lijken te staan.

Pat vertrekt met het idee dat ik hem vrij spoedig zal volgen. In de tussentijd gaat Pat de verhuizing regelen, het ‘downsizen’ van het bedrijf en afscheid nemen van de mensen die ons dierbaar zijn geworden. Ga er maar aanstaan……

Uiteindelijk vertelt Pat de mensen op de dag voor zijn verjaardag dat het op gaat houden voor hen. Er blijven twee mensen op een klein kantoortje in de stad over. Die hopelijk nog wat cacao gaan in- en dus verkopen. Vorig jaar heeft Pat de dag van zijn verjaardag 20 mensen ontslagen. Hopelijk kunnen we er in 2019 gewoon weer een verjaardagsfeest van maken.

De mensen krijgen een maandsalaris mee voor ieder gewerkt jaar. Dat betekent dat het grootste deel van het personeel blij naar huis gaat. Ze hebben soms een hele ‘tiet’ geld in hun zak en als je bij de dag leeft, voel je je dan rijk. Met je Nederlandse geest, maakt dat dat je je bijna nog schuldiger voelt. Je weet dat die blijdschap nooit meer dan een paar maanden kan duren. Dan is het geld op en kans op een baan is nul. Misschien hebben wij wel veel te leren van de Liberiaan. Zij zijn gewend aan delen en gaan het in hun familie toch weer redden.

Dan zijn daar nog Veronica, Zina, Musu en Alberta….. Dat zijn degene die door onze aanwezigheid een beter leven hebben gekregen. Nou ja, en nog heel wat mensen die om hen heen steeds geld, kleding en spullen van ons kregen.

Zina heeft 8 juni haar graduation van kindergarten. Pat heeft nog een gown voor haar gekocht (professoren outfit met bijpassende hoofddeksel, zoals Amerikaanse highschoolkids dragen bij diplomering). Ze is zo trots als een pauw. Helaas zijn Pat en ik dan al in Ghana. Schoolgeld voor de kinderen is betaald als Pat weggaat en Veronica krijgt nog een aantal maanden salaris. Gelukkig is de vader van haar inmiddels geboren tweede dochtertje Erica, een man met een baan en een goed inkomen. Het heeft er alle schijn van dat hij goed voor zijn kind en haar moeder gaat zorgen.

Het is bizar om te voelen dat ik best goed zonder die mensen kan, sterker nog, de belasting van hun armoede en je wens om voor hen te zorgen, weegt soms zwaar, dus het is ook een soort opluchting om daar vanaf te zijn. Maar de wetenschap dat zij het zoveel minder gaan hebben, is echt rot. Zina huilde de eerste dagen na het horen dat we weg zouden gaan bij Pat,’Please uncle Patrick don’t leave me’.

Dat is dus precies de waanzin (of kracht) van afstand. Iedereen die mij de afgelopen twee jaar heeft gezegd dat ze het zo knap vinden dat je de armoede kan aanzien en er deel in kan nemen, heb ik uitgelegd dat die armoede niet anders is in hun leven. Het is er gewoon, of je er nou met je neus bovenop woont, of 8000 km verderop in Nederland. Nu zit ik hier dus vrolijk te schrijven dat het wel degelijk uitmaakt, als ik het niet zie, is het een beetje van mijn rug…

We hopen en dat zit er wel in, dat Pat verantwoordelijk blijft voor het kleine restje van het bedrijf dat over is in Monrovia, dat zou maken dat hij af en toe die kant op vliegt en dus het schoolgeld kan blijven betalen. 2018/2019 is afgetikt, hopelijk kunnen we doorgaan totdat ze een diploma in hun zak hebben. Opleiding is uiteindelijk de enige weg naar ontwikkeling.

En dan nu;

Na een week die gestart is in Accra, in een hotelletje, vervolgens in Kumasi in het Golden Tulip beland. Daar wilde Pat heel graag uit, want wij hadden gezien dat dat $350 dollar per nacht kost, en als je de financien komt doen bij een bedrijf dat zuinig moet gaan zijn, wil je graag een statement maken. Dus hup, naar het guesthouse van het bedrijf. We zijn enigszins onder de indruk. Alles ziet er in Ghana heel veel beter uit dan in Liberia. Niet te vergelijken, met geen pen te beschrijven. Wij hadden in Monrovia ook een guesthouse bij het bedrijf, waar je met goed fatsoen eigenlijk geen ‘guest’ durfde te laten slapen. Hier in Kumasi is dat anders. Het deed niet onder voor het ‘Golden Tulip’.

We dachten dat we daar een maand zouden gaan vertoeven, maar zijn eigenlijk dezelfde dag al naar het huis van Tim, gaan kijken. Tim is een collega van Pat die is vertrokken en waarvan het huis al tot eind 2019 gehuurd is. In dat huis bleek een bed te staan en een koelkast en bovendien een tafel met stoelen en een tuinset op het terras. Kortom; we zijn naar de winkel gegaan, hebben beddengoed, een fornuis, pannen, borden, kopjes en glazen en een tv gekocht en zitten nu dus in een prachtig huis, zonder meubels.

Pat is aan het werk en ik zit hier.

Ik merk dat ik beter toegerust ben op niks doen. Ik verwacht niet, in tegenstelling tot de begintijd in Monrovia, dat ik morgen aan het werk kan. Dus de stilte en de eenzaamheid zijn veel beter te doen.

Bijna iedereen die ik aan de telefoon heb, zeg; ‘Nou ga dan eerst maar even wennen, neem daar de tijd maar voor.’ Hihi, wat is dat precies, ‘wennen’. Hoe doe je dat. En moet ik eigenlijk wennen aan een leeg huis, in een vreemde stad, zonder mensen te kennen.

De mensen die we foto’s gestuurd hebben zijn onder de indruk, en wij trouwens ook. We hebben een prachtig huis, met een hele mooie tuin, die grenst aan de golfcourse. De geluiden die ik hoor zijn van vogels en ’s avonds is het een herrie door de geluiden van krekels en kikkers. De tropen denderen in je oren.

Onder het huis woont personeel. Elisabeth, onze housekeeper en Daniel, de chauffeur. Voor het hek zit weer een wachter. De tuin ziet eruit om door een ringetje te halen.

Prachtig, en ik weet ook zeker dat dat gaat bijdragen aan een hele goede tijd in Kumasi, maar vooralsnog, voel ik vooral dat materie maar bijzaak is. Ik moet inderdaad wennen, maar dat kan ik alleen maar als ik iets te doen heb. Ik moet dus weer op zoek naar vrienden, werk en mensen, het gaat goedkomen, maar voorlopig is het stil...